Wees de baas en krijg grip op je eigen land

Wie gelooft er nog in de politiek? We kunnen makkelijk zeggen dat het landelijk en provinciaal bestuur er een puinhoop van maakt, maar in een democratie zijn de burgers de baas. Dus laten wij ervoor zorgen dat de juiste personen op de juiste plaats komen te zitten.

Door Henriëtte van Hedel

Verschenen in Brabants Dagblad op 25 februari 2023

Een buurman vertelde mij niet zo lang geleden dat hij alleen nog naar de stembus ging voor de lichaamsbeweging. Hij zei het olijk, maar er klonk toch iets van moedeloosheid in zijn stem. En dat had niets met zijn persoonlijke situatie te maken. Economisch was het hem altijd voor de wind gegaan. Ook zijn kinderen waren goed terecht gekomen. Maar dat het nog iets uitmaakte wie de verkiezingen won, op de die naïviteit – zoals hij het noemde – zou je hem niet meer kunnen betrappen. Baas in eigen land voelde hij zich niet meer.

Het is niet dat ik zijn verhaal niet herken. Aan de ene kant zie je in Nederland de hele tijd nieuw beleid. Nieuwe wetten, nieuwe regelgeving, nieuwe subsidies voor nieuwe modes, ze zijn de orde van de dag. Als ondernemer heb ik er elke dag in min of meerdere mate last van. Tegelijkertijd is het steeds minder duidelijk hoe die regels tot stand komen en wat het verband is met de keuze die we in het stemhokje maken.

Stuurloos land

Als je naar de debatten in de kamer kijkt, krijg je soms de indruk dat zelfs Kamerleden geen grip hebben of willen hebben op hoe ons land en onze samenleving zich ontwikkelt. Zo ongeveer alle partijen pleiten voor een eenvoudiger belastingstelsel. Dezelfde partijen stemmen ook dit jaar weer voor regels die het nog complexer maken.

De behandeling van de pensioenwet was eveneens een bijzondere aangelegenheid. De partijen die voorstemden, beperkten zich voornamelijk tot het uitspreken van goede bedoelingen. Ze zeggen dat zij voor een solidair, betrouwbaar en stabiel pensioen zijn en laten het daarbij, alsof mooie intenties genoeg reden zijn om deze enorme, risicovolle operatie met grote haast in gang te zetten. Opvallend is vooral dat de principieel andere ideologische benadering van pensioen – van een collectieve voorziening gaan we naar individuele potjes – eigenlijk nauwelijks aan bod kwam.

Bij de laatste verkiezingen struikelden partijen over elkaar heen om nog meer woningen te beloven. De een beloofde 500.000, de ander 900.000. Tegelijkertijd zien we de woningbouw tot stilstand komen door de bureaucratische puinhoop die we van het stikstofbeleid hebben gemaakt.

Dat weerhoudt onze overheden er niet van voortdurend convenanten met elkaar te sluiten over het bouwen van woningen. We zagen al de minister met provincies een woondeal ondertekenen, en nu zien we hetzelfde gebeuren tussen provincies en gemeenten. Steevast gaat die gepaard met een mediashow, gelikte foto’s en krantenkoppen als ‘zoveel woningen komen er in uw provincie bij’, alsof die woningen er ook daadwerkelijk komen.

Maar mijn buurman is niet de enige die hier niet meer in gelooft. Niemand die ik ken denkt dat het enige dat er tussen ons en de 900.000 beloofde huizen staat een convenant is, of dat zo’n convenant die 900.000 woningen ook maar iets dichterbij brengt. Want zoals het ministerie van financiën onlangs heeft berekend, maar waar vele anderen ook al jaren voor waarschuwen: als we vast blijven houden aan het huidige stikstofbeleid kunnen we eigenlijk nauwelijks meer bouwen, ook niet als we 25 miljard uitgegeven en een groot deel van de agrarische bedrijven dwingen te stoppen.

Systeemcrisis

Maar wat doe je als voor je ogen een systeemcrisis lijkt te ontvouwen en er in het politiek debat weinig gevoel van urgentie is? Wat doe je als je geacht wordt naar een toneelstukje te kijken over een linkse of rechtse wolk, terwijl je weet dat ongeacht welke wolk ook wint je na de verkiezingen zit met precies hetzelfde belastingstelsel, precies hetzelfde stikstofbeleid, precies dezelfde pensioenhervorming, en precies hetzelfde gevoel dat in ons land niemand meer de baas is? Met het gevoel dat onze toekomst wordt bepaald door een vreemde mengelmoes van ondoorzichtige lobbytafels, ver weg in Brussel gemaakte richtlijnen en in donkere zittingszaaltjes tot stand gekomen rechterlijke uitspraken, die allemaal één ding gemeen hebben: er is maar een handje vol mensen bij betrokken, en wij, de burgers, zijn dat in ieder geval niet.

Wij burgers zijn de ‘eindbaas’ van deze bende

Dan kun je aan de kant gaan staan en ‘boe’ roepen, maar dat getuigt wellicht ook niet van de juiste democratische instelling. Want we kunnen wel naar de ander blijven kijken en zeggen dat die er een puinhoop van maken – en dat doen ze wellicht ook – maar in een democratie zijn de burgers de baas. En als het niet goed gaat met een organisatie, ligt dat vaak ook aan hoe de baas functioneert.

Dus in plaats van naar de ander te wijzen, kan het geen kwaad naar ons zelf kijken: doen wij, als burgers, wel wat we in een democratie moeten doen? Doen wij er wel alles aan om die baas te zijn die de overheid  zo hard nodig heeft? Een baas die meekijkt en meestuurt als het nodig is. Een baas die zich de macht niet uit de handen laat glippen. Een baas die zich niet laat bedotten door gelikte marketingverhalen, maar die kijkt naar wat mensen in werkelijkheid presteren. Een baas die erop toe ziet dat de juiste personen op de juiste plaats zitten, en als dat niet (langer) het geval is, durft in te grijpen.

Misschien hebben wij burgers ook zelf de boel laten versloffen

Misschien schiet niet alleen de overheid tekort, maar hebben we ook zelf de boel laten versloffen. Dat is niet onbegrijpelijk, want de meesten van ons hebben al zorgen genoeg. ’s Avonds komen we thuis van het werk en daar wachten onze zorgbehoevende ouders, huilende kinderen en een lekkende badkamerkraan. Tel daar de stroperigheid van de overheid en de politiek nog bij op, en elke zin ontgaat je om je nog met de openbare zaak bezig te houden.

Maar toch is dat precies wat politiek eigenlijk zou moeten zijn. De bezigheid van mensen die eigenlijk liever iets anders doen, die eigenlijk ook geen zin hebben om in de avonduren gedetailleerde analyses te maken van het stikstofbeleid. De bezigheid van mensen die er niet op zitten te wachten om eindeloze vergaderingen en inspraaksessies bij te moeten wonen, die liever op vakantie waren gegaan dan op hun 78e acties op te zetten tegen een pensioenhervorming.

Want als we zelf weer de baas willen zijn, dan zit er niets anders op. Niet omdat we er ‘energie’ van krijgen, niet omdat we zin hebben in de ‘volgende stap’ in onze carrière, maar omdat dit de enige manier is om als burgers weer grip te krijgen op ons land en op onze provincie. Niet alleen om mijn buurman weer baas in eigen huis te laten voelen, maar vooral ook om er zo voor te zorgen dat we al het goede dat we hebben niet uit onze handen laten wegglippen.

Henriette van Hedel, 42 jaar, woonachtig in Boxtel en lijsttrekker van Alliantie in Brabant. Alliantie is een nieuwe politieke partij en doet in 3 provincies (Brabant, Overijssel en Drenthe) mee aan de Provinciale Statenverkiezing op 15 maart a.s. www.alliantie.nl